Piwa Kraftowe typu Lager 

Lager jest najpopularniejszym rodzajem piwa na świecie. Techniki dolnej fermentacji stosowane do jego warzenia skutkują rześkim, orzeźwiającym smakiem, choć jest to zaskakująco zróżnicowana grupa piw. 

Jaka jest różnica między piwem typu Lager i Ale?

Podstawowa definicja piwa typu Lager to piwo dolnej fermentacji. Drożdże używane do fermentacji tego rodzaju piwa zbierają się na dnie zbiornika fermentacyjnego. Piwa typu Ale są ich przeciwieństwem i wykorzystują drożdże górnej fermentacji.

Drożdże lagerowe mogą również tolerować znacznie niższe temperatury niż drożdże używane do piw typu ale. Zazwyczaj między 5 a 12 stopni Celsjusza, te niższe temperatury zmniejszają liczbę produktów ubocznych podczas etapu fermentacji i produkują bardziej rześkie piwo o czystszym profilu smakowym i aromatycznym.

Lagery wymagają również dłuższego czasu leżakowania niż Ale’e. Te piwa leżakują (lagerują) tygodniami w niskich temperaturach poniżej 10 stopni Celsjusza.

Historia Lagerów

Historia piw dolnej fermentacji, czyli lagerów, jest dużo krótsza od piw górnej fermentacji (typu ale). Sięga bowiem do połowy XIX wieku. Wynalezienie tej metody warzenia przypisuje się Bawarczykom, którzy doskonalili metody wytwarzania piwa. Zanim wynaleziono chłodzenie, przechowywali piwa w piwnicach, komorach lodowych, okładali beczki lodem lub umieszczali w zimnych jaskiniach. Przy okazji dostrzeżono, że piwo w niskiej temperaturze nie tylko można dobrze przechowywać, ale również fermentować. Dzięki czemu nabiera ono nieco odmiennych cech smakowych, jest bardziej słodowe, lepiej się klaruje. Dopiero później, gdy narodziła się mikrobiologia, odkryto, że za fermentację odpowiedzialne są nieco inne drożdże, niż w przypadku klasycznych popularnych dotychczas piw.

Trudno dokładnie stwierdzić, kiedy powstały pierwsze lagery w Bawarii. Wiadomo natomiast, kiedy narodził się Pils – przodek jasnego lagera, najpopularniejszego rodzaju piwa na świecie. Za datę uwarzenia pierwszego Pilsnera uznaje się rok 1842. W czeskim Pilźnie piwowar z Bawarii, Josef Groll, stworzył piwo jasne i klarowne, a w tamtych czasach standardem były piwa raczej ciemne i mętne. Miało także lekki słodowy smak, który kojarzył się z jasnym pieczywem oraz piękny kwiatowo-ziołowy chmielowy aromat. Ten delikatny profil, oprócz pracy drożdży dolnej fermentacji, był zasługą jasnego pilzneńskiego słodu oraz lokalnej, bardzo miękkiej wody.

Sam proces fermentacji z wykorzystaniem drożdży dolnej fermentacji trwa znacznie dłużej niż w przypadku piw typu ale, a samo piwo wymaga jeszcze dodatkowego kroku jakim jest “lagerowanie” (stąd drożdże te często nazywane są lagerowymi). Sama nazwa “lager” pochodzi z języka niemieckiego i oznacza właśnie “przechowywać” lub “leżakować”. W tym cyklu piwo leżakuje w niskich temperaturach parę tygodni, by dojrzeć oraz wyklarować się. Efektem pracy lagerowych drożdży jest piwo o czystszym profilu fermentacyjnym, czyli z mniejszą ilością związków zapachowych oraz alkoholi wyższych. Na pierwszy plan mogą wysunąć się aromaty i smaki pochodzące od samych surowców, czyli słodu oraz chmielu. Same drożdże w procesie tworzenia są zdecydowanie bardziej przewidywalne dla piwowara, co nie znaczy, że style piw dolnej fermentacji są nudne. Po prostu w ich produkcji elementy wniesione przez drożdże to tylko (albo aż) alkohol etylowy i dwutlenek węgla, a za resztę bukietu odpowiada odpowiednio dobrana kompozycja składników. 

Jasne lagery stały się bardzo popularne i bardzo dużo browarów chciało warzyć piwa w stylu pilzneńskim. W ten sposób to lagery, piwa dolnej fermentacji, zaczęły wygrywać z klasycznymi do tej pory piwami typu ale. Mniej lub bardziej udane próby kopiowania pilsa w browarach na całym świecie doprowadziły do stworzenia piwa, które współcześnie jest produkowane masowo i określa się je mianem eurolagera. Dziś to właśnie takie podejście jest uznawane za ikonę piwa. 

Różnorodność piw dolnej fermentacji, prawdopodobnie ze względu na stosunkowo krótką historię, jest zdecydowanie mniejsza, niż piw górnej fermentacji. Nie oznacza to jednak, że świat lagerów jest nudny. Wręcz przeciwnie – można znaleźć sporo ciekawych i różnorodnych lagerów.

Pilsner

Najbardziej znanym lagerem jest wspomniany już Pils. Jest to jasne piwo o bogatym, złożonym, słodowo-chmielowym smaku i aromacie. Bardzo orzeźwiające, lekkie z wyczuwalną, długą, ale przyjemną goryczką. Pils Trzech Kumpli jest idealnym przykładem takiego klasycznego podejścia. Przedstawicielami Pilsa z wersji nowofalowej jest MVPils. W tym piwie za warstwę chmielową odpowiadają amerykańskie odmiany, które nadają piwu cytrusowość oraz intensywniejszą goryczkę. Podobnym piwem jest Swell, z tą różnicą, że użyte w tym przypadku chmiele pochodziły z Nowej Zelandii i wprowadziły charakterystyczne nuty białych owoców. Ciekawą wariacją na temat tego stylu jest również ITAPils, który był uwarzony na słodach oraz chmieli uprawianych w rejonie basenu Morza Śródziemnego.

Regionalne Lagery

Istnieją też odmiany Lagerów, które są charakterystyczne dla konkretnych regionów lub krajów. Takim piwem jest Lager Niemiecki, który został uwarzony na najlepszych niemieckich surowcach, czyli bardzo jasnych słodach jęczmiennych oraz różnych odmianach chmielu. Po tym Lagerze spodziewać się można jasnego koloru, obowiązkowego klaru, słodkich aromatów słodu pilzneńskiego oraz ziołowo-ziemistych nut szlachetnych chmieli. Piwo ma także solidną goryczkę. Innym reprezentantem tego regionalnego podejścia jest Lager Wiedeński. Piwo uwarzone zgodnie z duchem austriackiej szkoły piwowarskiej o bursztynowo-miedzianym kolorze i aromacie słodów karmelowych, przeplatane chmielowymi akcentami ziemistymi kwiatowymi.

Helles

Hellesy (lub hell, co oznacza „jasny” lub „blady”) są podobne do Pilsnerów, ale z większym naciskiem na delikatną warstwę słodową. Jest to piwo o złotej barwie, z łagodnym profilem chmielowym, wyraźną słodowością, z niską goryczką i alkoholem.

Koźlak

Lagery to oczywiście nie tylko jasne piwa. Klasyczny Bock Trzech Kumpli (Koźlak) to również lager, o wyraźnym charakterze słodowym. W aromacie posiada nuty karmelowe, toffi oraz suszonych śliwek, zaś w smaku sporo ciała, jęczmiennej pełni i lekkiej goryczki od klasycznych chmieli. Wzmocniona, podwójna wersja tego piwa, Demode, oferuje jeszcze większą słodową pełnię i moc alkoholową. Koźlaki idealnie nadają się do warzenia na słodach wędzonych, które dodają do piwa charakterystycznych nut dymu i ogniska. Takie doznania oferuje Rauchdoppelbock.

Marcowe

Piwo Marcowe (Märzenbier) to najbardziej znane wśród bursztynowych lagerów. Jest to rodzaj piwa serwowany podczas obchodów Oktoberfest. Te piwa są jednocześnie słodowe i rześkie, z goryczką pochodzącą z tradycyjnych niemieckich odmian chmielu. Lagery Wiedeńskie są podobne, ale nieco lżejsze i mniej słodowe.

Ciemny lager (Dunkel)

Dunkel to z niemiecka „ciemny” i jest to klasyczne piwo serwowane w pubach  Bawarii szczególnie w okolicach Monachium. Wytwarzany jest z udziałem palonych słodów, które nadają mu mahoniowego koloru. W smaku wyczuwalne są orzechy, chlebowość, kawa i czekolada, połączone z charakterystyczną dla lagera rześkością i delikatną chmielowością. Zawartość alkoholu i goryczka są stosunkowo niskie.

Porter Bałtycki

Sporą rodziną ciemnych lagerów są bardzo popularne w naszym kraju Portery Bałtyckie. Porter Bałtycki Trzech Kumpli to klasyczny przedstawiciel tego stylu. Nazywany czarnym złotem charakteryzuje się intensywnymi nutami karmelu, czekolady i melasy, w smaku zaś dużą pełnią i rozgrzewającym alkoholem. Z kolei Porter Bałtycki Wędzony Trzech Kumpli został wzbogacony szczodrą ilością wędzonego słodu. Wyczuwalny jest w nim aromat dymu ogniska oraz karmelu, czekolady i melasy.

Choć Porter Bałtycki w podstawowej wersji jest już mocnym piwem, istnieje również jego wzmocniona, imperialna odmiana. Przykładem takiego piwa jest Ragnar, który oferuje intensywne nuty kawy, czekolady, orzechów, suszonych owoców i palonego słodu, a do tego sporo rozgrzewającego, ale ułożonego alkoholu. Tak mocne i kompleksowe piwo idealnie nadaje się do procesu leżakowania w beczkach po destylatach, który daje piwu złożoności oraz aromatu i smaku charakterystycznych dla danego rodzaju alkoholu. Efektem takich zabiegów są trzy piwa: Ivar, leżakowany w beczkach po torfowej whisky z Islay, Björn, leżakowany w beczkach po rumie z Jamajki i Barbadosu oraz Floki, leżakowany w beczkach po bourbonie. 

Niesamowicie ciekawym piwem jest Fram. To poddany procesowi podwójnego wymrażania Ragnar, który wcześniej był leżakowany w beczkach po rumie i amerykańskiej whisky. Ekstremalnie mocne (20% alk.) i złożone piwo oferujące doznania z pogranicza świata piwa i destylatu. Wybitnie degustacyjny trunek.

 

Jak podawać piwo typu lager?

Z niewieloma wyjątkami, generalnie zaleca się serwowanie lagerów w niskich temperaturach, ok. 5-8 stopni Celsjusza. Bock oraz Porter Bałtycki są wyjątkami i często najlepiej podawać je w temperaturze pokojowej.

Jasne lagery i piwa warzone masowo są powszechnie podawane w kuflach, szklankach lub szkle do piwa typu nonic lub shaker, a Pilsnery w szklankach do tego typu piwa. Ciemne, mocne Lagery takie jak Bocki i Portery Bałtyckie tradycyjnie serwuje się w szkle na nóżce zwanym pokalem.

Świat piw dolnej fermentacji ma często opinię nudnego i mało ciekawego oraz zdominowanego przez jeden rodzaj piwa. Jednak, jak widać, pomimo krótkiej w porównaniu do piw górnej fermentacji historii, oferuje niesamowitą różnorodność i mnogość stylów. Lagery potrafią zaskakiwać bogactwem smaków i aromatów, a ich warzenie jest coraz popularniejsze wśród browarów rzemieślniczych.