Rzemieślnicze piwa ciemne – ciemna strona mocy?

W Polsce bardzo długo panowało przeświadczenie, że piwa ciemne są bardzo mocne i słodkie. Mit ten związany był z faktem, że przez dekady różnorodność piw ciemnych w naszym kraju była mocno ograniczona, a szeroko dostępne były głównie portery bałtyckie. Tymczasem sprawa z piwami ciemnymi, ma się całkiem inaczej. Cała rodzina piw ciemnych jest o wiele bardziej złożona i urozmaicona. Z pewnością nie można jej sprowadzać tylko do powyższych dwóch cech. I całe szczęście! Piwa ciemne charakteryzują się bogatym aromatem i wyjątkowym smakiem. Znajdziemy tu więc spory wachlarz doznań sensorycznych i sporo różnic pomiędzy poszczególnymi stylami.


Piwa ciemne – dlaczego są ciemne?

Na pierwszy rzut oka piwa ciemne są… ciemne. Ale jeśli przyglądnięcie się dobrze, zobaczymy, że “ciemne” ma wiele odcieni i barw. W świecie piw ciemnych znajdziemy hebanowe Stouty, ciemnobrązowe i bardziej klarowne ciemne Lagery (Schwarzbier), czy bursztynowe Dunkle. 

Ale skąd właściwie bierze się ta barwa?

Najważniejszym składnikiem w procesie tworzenia piw ciemnych jest odpowiednio przygotowany słód. To długość jego suszenia wpływa na barwę – im dłużej suszony, tym jest ciemniejszy i tym ciemniejsze będzie piwo. Podobnie jak z ziarnami kawy – im mocniej palone ziarna, tym bardziej intensywna barwa. Zatem ostateczny kolor piwa ciemnego zależy od ilości i rodzaju użytego słodu. 

W wyniku suszenia w wyższych temperaturach cukry zawarte w słodzie karmelizują się, przez co słód ciemny przestaje w procesie warzenia piwa pełnić rolę pożywienia dla drożdży. W zamian wnosi do piwa pożądaną barwę, smak i aromat. W zasypie, czyli składzie, słody ciemne stanowią więc już najczęściej tylko dodatek stanowiący od 1 do 20%. Trzeba jednak być tu bardzo ostrożnym, gdyż łatwo z nim przesadzić. 

Pierwotnie piwa ciemne uzyskiwane były dzięki słodom wędzonym, wszystkie więc miały ich charakterystyczny aromat. Na szczęście na początku XIX wieku brytyjski inżynier i piwowar Daniel Wheeler (ten sam, którego nazwiskiem nazwaliśmy naszego Irish Dry Stouta) opracował nowoczesną, jak na owe czasy, metodę przygotowywania słodów ciemnych suszonych w bębnie. W efekcie powstał ciemny słód pozbawiony wędzonego aromatu. Dzięki temu zabiegowi możliwości tworzenia różnorodnych piw ciemnych poszerzyły się ogromnie. 

Obecnie słody ciemne można przygotować praktycznie z dowolnego zboża, mogą być pszeniczne, żytnie, owsiane, choć zdecydowanie najpopularniejszym jest jęczmienny. Rozróżnia się je jednak nie tylko pod względem odmiany zboża, ale również pod względem barwy. Do określenia barwy słodu stosuje się jednostki EBC. Im wyższa wartość EBC, tym ciemniejsza barwa słodu, a przez to ciemniejsze będzie piwo.

Większość słodów ciemnych poza barwą wnosi do piwa mnogość różnych smaków i aromatów, takich jak orzechowy, toffi, kakao, czekoladowy, kawowy, palony, popiołowy. Najbardziej intensywnym dodatkiem, którego piwowar może użyć do stworzenia piwa ciemnego jest prażony jęczmień, który do piwa wnosi ostry, gryzący i lekko kwaskowaty aromat i smak.

Jakie są główne typy piw ciemnych?

  • Dry Stout – najpopularniejsze na świecie ciemne piwo. Najbardziej znanym przedstawicielem jest Guinness. Wytrawne, o niskiej mocy alkoholowej. Dzięki użyciu jęczmienia prażonego piwo ma charakterystyczne palone nuty, podobne do kawy. 
  • Oatmeal Stout – aksamitnie gładki, dzięki użyciu do jego produkcji słodu owsianego. Pojawiają się nuty czekolady, kawy, ciasteczek czy karmelu. Piwo lekkie w odbiorze, często kojarzące się z poranna owsianką z dodatkiem płatków czekoladowych. 
  • Sweet Stout / Milk Stout – uwarzone przy dodatku niefermentowanego przez drożdże cukru jakim jest laktoza. Dzięki temu ten Stout zyskał na charakterystycznej pełni, a jego aromat i smak kojarzą się z mleczną czekoladą lub mocną kawą zbożową z dodatkiem mleka.  
  • American Stout – nowofalowa interpretacja stylu. Cechująca się większym poziomem goryczki oraz mocnym aromatem i smakiem chmielowym. Najczęściej do jego uwarzenia używa się chmieli amerykańskich wnoszących nuty runa leśnego, sosnowe, żywiczne.  
  • Imperial Stout – nazywany królem ciemnych piw. Mocna alkoholowo i cielista wersja Stouta o intensywnym aromacie i smaku. Palone, estrowe z licznymi nutami kawowo – czekoladowymi. Idealnie nadające się do leżakowania w drewnianych beczkach.  
  • English Porter – ciemno brązowe piwo górnej fermentacji. Aromat zdominowany przez nuty czekoladowe, orzechowe i karmelowe. Zbalansowane piwo o niskim poziomie goryczki oraz praktycznie pozbawione nut palonych.  
  • Baltic Porter – często warzony przez browary ulokowane w basenie morza bałtyckiego. Mocne piwo dolnej fermentacji. Rozgrzewające, degustacyjne o sporym odczuciu ciała i niskiej goryczce. Aromat piwa budują nuty owoców suszonych, lukrecji, melasy i śliwek.  
  • Munich Dunkel – łagodny i lekko słodki styl pochodzenia niemieckiego. Aromat mocno słodowy zdominowany przez nuty ciemnego chleba razowego, ale również kakao i karmelowe. Goryczka bardzo delikatna, a piwo cechujące się ogromną pijalnością.  
  • Dunkelweizen – ciemna wersja popularnego na całym świecie niemieckiego stylu Weizen. Piwo pszeniczne o barwie ciemnobrązowej, z nutami bananów, goździków i gumy balonowej pochodzącymi od pracy drożdży. W przeciwieństwie do jasnej wersji pojawią się w nim również akcenty karmelowe i orzechowe pochodzące od słodu.  
  • Schwarzbier – piwo dolnej fermentacji o czystym profilu. Poza nutami ciemnego pieczywa oraz palonej kawy przebijają się nuty pochodzące od europejskich odmian chmielu tj. zioła, kwiaty i przyprawy korzenne. Jak sama nazwa wskazuje styl pochodzenia niemieckiego, a dokładnie swoje początki miał w regionie Turyngi.  
  • Black IPA – najmłodszy ze styli przedstawionych w tym zestawieniu. Swoje początki ma w latach 90′ XX wieku w USA. Piwo jest mocno goryczkowe, a pierwsze skrzypce w profilu aromatyczno smakowym grają nowofalowe odmiany chmielu. Najczęściej o profilu runa leśnego, sosny, żywicy, ale pojawiają się co raz częściej owocowe wersje czy nawet kokosowe.

Trzech Kumpli – można brać w ciemno!

Od początku swojej działalności warzymy piwa ciemne i dbamy o ich różnorodność w wielu wymiarach: sposobie fermentacji, nasycenia barwy, alkoholowej mocy, czy metody nasycenia. W naszym portfolio piw ciemnych znajdziecie pozycje z linii klasycznej oraz nowofalowej. Odkryjecie piwa dolnej fermentacji, takie jak Porter Bałtycki, czy jego imperialna wersja – Ragnar (w tym wersje starzone w beczkach: Floki, BjörnIvar) oraz górnej fermentacji jak np. Blackcyl  czy Brew Note. Znajdziecie piwa mocne (np. Blackcyl Double), mocniejsze (Blackcyl Triple), jeszcze mocniejsze (Idiota, Igrok, Bies, Rodion) i najmocniejsze (Fram), ale także bezalkoholowe (Stout Unplugged). Lubice piwa wędzone? Świetnie! Wśród naszych ciemnych piw znajdziecie Wędzonego Portera Bałtyckiego. W końcu, odkryjecie też te nasycone dwutlenkiem węgla i te nasycane azotem, bo to on buduje piękna pianę i dodaje piwu aksamitności. Sięgając więc po całą serię piw wysycanych azotem, takich jak Wheeler, Oaty, RelicNesta poczujecie się jak w tradycyjnym wyspiarskim pubie!

Na początek przygody z piwami ciemnymi polecamy piwo klasyczne – Porter lub jego wariację z dodatkiem zestu z cytrusów – Citrus Baltic Porter. Z dodatkiem skórki cytrusowej mamy ponadto Blackyl SE, czyli nasze piwo Black IPA w wersji specjalnej. Osobom rozpoczynającym swoje doświadczenia z piwami ciemnymi rekomendujemy także piwa o lżejszej mocy takie jak Relic, czy Wheeler. Dla fanów mocniej chmielonych piw polecamy całą serię piw Blackcyl lub Brew Note, który jest rzadko warzonym w Polsce – American Stoutem. Wybór jest szeroki, a my jesteśmy przekonani, że każdy może znaleźć tu coś dla siebie.  

Zapraszamy Was w podróż po ciemnej stronie słodu! Dajcie się ponieść cudownym smakom i aromatom kawy, czekolady, karmelu i wielu innym!  Jesteśmy przekonani, że każdy znajdzie w niej coś odpowiedniego dla siebie.